ท้องผูกคืออาการ ไม่ใช่โรค หมายถึง การที่ลำไส้ไม่สามารถขับถ่ายอุจจาระได้ง่ายและสม่ำเสมอ โดยมีความถี่ของขับถ่ายอุจจาระน้อยกว่าสามวัน ร่วมกับก้อนอุจจาระมีลักษณะแข็งและยากต่อการขับถ่ายออกมา บางคนที่มีท้องผูกอาจรู้สึกเจ็บปวดเวลาถ่ายอุจจาระ ซึ่งมักต้องออกแรงเบ่ง ท้องอืดมีลมเยอะ และรู้สึกแน่นท้อง
บางคนอาจคิดว่าตนเองท้องผูกหากไม่ได้ขับถ่ายอุจจาระออกมาทุกๆ วัน อย่างไรก็ตาม การขับถ่ายมีความแปรปรวนไม่เหมือนกันในแต่ละคน จากวันละสองหรือสามเวลาไปจนถึงสามวันครั้งได้
สาเหตุของภาวะท้องผูกคืออะไร ?
การทำความเข้าใจภาวะท้องผูกนั้น ควรทราบก่อนว่าลำไส้ใหญ่ทำงานอย่างไร ส่วนใหญ่ของสารอาหารและสิ่งที่มีคุณค่าจากอาหาร จะถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดผ่านทางลำไส้เล็กก่อนที่อาหารจะเดินทางเข้าสู่ลำไส้ใหญ่ เมื่ออาหารผ่านมาถึงลำไส้ใหญ่ น้ำจะถูกดูดซึมออกจากอาหารจนเหลือแต่กากอาหารที่จะกลายเป็นอุจจาระต่อไป ลำไส้ใหญ่จะบีบตัวเป็นระยะๆ ตลอดทั้งวัน เพื่อผลักดันให้อุจจาระเคลื่อนต่อไปยังไส้ตรงในที่สุด ขณะนั้นปริมาณน้ำจะถูกดูดซึมไปเกือบหมด ทำให้อุจจาระง่ายต่อการขับถ่ายออกมา ภาวะท้องผูกเกิดขึ้นเมื่อลำไส้ใหญ่ดูดซึมน้ำออกมากเกินไปหรือกล้ามเนื้อของลำไส้ใหญ่บีบตัวเชื่องช้าหรือเฉื่อยชา ทำให้ก้อนอุจจาระเคลื่อนผ่านลำไส้ใหญ่อย่างช้าๆ ส่งผลให้ก้อนอุจจาระแข็งและแห้งยิ่งๆ ขึ้น
สาเหตุของท้องผูกที่พบบ่อย ได้แก่
- การรับประทานอาหารที่ไม่สม่ำเสมอ และมีปริมาณเส้นใยไม่เพียงพอ
- ขาดการออกกำลังกาย
- ยาบางชนิด เช่น ยาระงับปวด, ยาลดกรดที่มีส่วนผสมของอลูมิเนียมและแคลเซียม, ยารักษาความดันโลหิตสูงบางชนิด, ยารักษาโรคพาร์กินสัน, ยาต้านปวดเกร็ง, ยาต้านซึมเศร้า, ยาบำรุงที่มีธาตุเหล็ก, ยาขับปัสสาวะ และยาต้านการชัก
- ปัญหาของลำไส้ทำงานแปรปรวน
- การใช้ยาระบายที่ไม่ถูกต้อง
- การละเลยที่จะไปขับถ่ายอุจจาระ
- การขาดน้ำ
ท่านั่งที่เหมาะสมกับการขับถ่ายอุจจาระ
ท่านั่งขับถ่ายมีผลอย่างมากต่อการขับถ่ายอุจจาระของคุณ ท่านั่งที่ถูกจะช่วยให้ไส้ตรงทำมุมดีขึ้นต่อการขับถ่าย ช่วยให้กล้ามเนื้อทำงานได้อย่างมีประสิทธิผลและไม่ล้า ท่าที่ควรนั่งขับถ่าย คือเทคนิคดังต่อไปนี้
- นั่งสบายๆ บนส้วม โดยแยกขาทั้งสองข้างออกจากกัน
- โน้มตัวไปข้างหน้า ผ่อนคลายและหายใจปกติ อย่ากลั้นหายใจ
- ผ่อนคลายบริเวณรูทวารหนัก
- ทำให้เอวคุณขยายออก โดยยื่นกล้ามเนื้อหน้าท้องคุณออกมา ออกแรงเบ่งอย่างนุ่มนวลให้แนวแรงมีทิศทางไปทางด้านหลังและลงล่างไปยังรูทวารหนัก
- อย่านั่งนานกว่า 10 นาที ถ้าลำไส้คุณยังไม่พร้อมให้ลองใหม่อีกครั้งในภายหลัง
สำหรับผู้เขียนจะใช้วิธีโน้มตัวไปข้างหน้าบ้างเอนหลังบ้าง ถ้าเพื่อนๆสะดวกก็ทำได้เหมือนกัน
การรักษาภาวะท้องผูก ขึ้นกับสาเหตุ ความรุนแรงของอาการ และระยะเวลาที่เป็น ในผู้ป่วยส่วนใหญ่การปรับเปลี่ยนอาหารและการใช้ชีวิตจะช่วยบรรเทาอาการและป้องกันไม่ให้กลับมาเป็นซ้ำ หากวิธีง่ายๆ ดังกล่าวมาแล้วไม่ได้ผล คุณอาจลองใช้วิธีต่อไปนี้รักษา
เส้นใยหรือไฟเบอร์
การรับประทานอาหารที่มีเส้นใย เช่น ผัก และผลไม้และเสริมด้วยเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของพรีไบโอติกที่ให้ใยอาหารสูงเช่น อินนูลินผสมผักผลไม้ และวิตามินซี เพื่อให้ร่างกายได้รับใยอาหารที่หลากหลายในแต่ละวันเป็นวิธีที่ถือว่าปลอดภัยที่สุด เส้นใยจะดูดน้ำให้อยู่ในลำไส้จึงทำให้อุจจาระอ่อนนุ่มลง คุณได้เส้นใยจากการรับประทานอาหารโดยธรรมชาติ หรือผลิตภัณฑ์เส้นใยที่มีจำหน่าย อย่าง อินนูลิน ไฮท์ไฟเบอร์ ดริ๊งค์ จากกิฟฟารีนได้ประโยชน์เหมือนกันครับ