เทศกาลกินเจ 2565 ใกล้จะมาถึงแล้ว หลายคงคงเตรียมตัวละเว้นการรับประทานเนื้อสัตว์ หมั่นทำบุญให้สะอาดบริสุทธิ์ทั้งกายใจ แต่ก็ต้องมาเห็นประโยคทุกปีที่ว่า หอยนางรมเป็นอาหารเจ กินได้ เอ๊ะยังไง เราลองมาดูประวัติกันดีกว่า
หอยนางรม เป็นอาหารเจ?
การที่หอยนางรมเป็นอาหารเจนั้น มาจากความเชื่อ และตำนานที่เล่าต่อๆ กันมา และมีหลายตำนานเสียจนเราไม่อาจรู้ได้ ว่าเรื่องจริงเป็นมายังไงกันแน่ แต่หลักๆ แล้วที่ฟังกันมาจะมีอยู่ 2 เรื่องด้วยกัน แถมมีเนื้อเรื่องคล้ายกันอีกต่างหาก ต่างกันแค่ตัวละคร ดังนี้ครับ
1. เรื่องของเจ้าหญิงเมี่ยวซ่าน ซึ่งต่อมาสำเร็จอรหันต์กลายเป็นพระโพธิสัตว์กวนอิม (เจ้าแม่กวนอิม) ในตำนานฝ่ายจีน
เล่ากันว่า พระเจ้าเมี่ยวจวงซึ่งเป็นพระบิดาของเจ้าหญิงเมี่ยวซ่าน ได้โมโหเจ้าหญิงเมี่ยวซ่านและบรรดาผู้คนที่นับถือในพระพุทธศาสนา เนื่องจากเจ้าหญิงเมี่ยวซ่านเลื่อมใสในศาสนาพุทธและไม่ยอมไปแต่งงานกับราชบุตรเขยที่พระเจ้าเมี่ยวจวงเลือกไว้ให้ จึงได้สั่งทหารไปเผาวัดและฆ่าพุทธศาสนิกชนทั้งหมด
ระหว่างการเดินทางหลบหนี เจ้าหญิงเมี่ยวซ่านและคณะก็อยู่กลางทะเลและหิวโหยอย่างมาก เจ้าหญิงเมี่ยวซ่านจึงเอาไม้พายจุ่มลงไปในน้ำและอธิษฐานคล้ายๆพระถังซัมจั๋งและได้หอยนางรมเสียสละเกาะไม้พายขึ้นมา ทำให้ เจ้าหญิงเมี่ยวซ่านสามารถบำเพ็ญตนจนกลายเป็นผู้สำเร็จพระอรหันต์ได้ในที่สุด และกลายมาเป็น เจ้าแม่กวนอิม ที่หลายคนนับถือกัน
2. พระถังซำจั๋ง
ตำนานเล่าว่า เมื่อครั้งพระถังซำจั๋งเดินทางไปอัญเชิญพระไตรปิฎกที่ชมพูทวีป ระหว่างทางไม่สามารถหาสิ่งใดฉันได้เลย จึงตั้งจิตอธิษฐานว่าหากมีสิ่งใดที่ฉันได้โดยไม่ผิดบาป ขอจงปรากฏขึ้นมาเป็นภักษาหารด้วยเถิด จากตรงนี้เรื่องเล่าแบ่งออกเป็น 2 สาย ตามที่เรื่องเล่าต่อกันมา บ้างก็ว่าหอยนางรมผุดขึ้นมาจากดินเป็นจำนวนมาก อุทิศตนเป็นอาหารให้แก่พระถังซำจั๋ง
อีกแบบก็คือระหว่างท่านลงเรือข้ามมหาสมุทร เสบียงก็หมดเหมือนกับตำนานข้างบน พระถังจึงอธิษฐานว่าจะเอาไม้เท้าจุ่มลงไปในทะเล สัตว์ชนิดไหนติดขึ้นมาก็ขอให้รับการยกเว้นสามารถกินได้ และแน่นอน เป็นหอยนางรมที่ติดไม้เท้าท่านขึ้นมา เหตุนี้จึงถือว่าหอยนางรมเป็นของเจ
จากที่เล่ามาเราจะเห็นสิ่งที่เชื่อมโยงของสองตำนานนี้ที่เหมือนกัน นั่นก็คือบุคคลในทั้งสองเหตุการณ์นั้นกินเจ แต่ต้องไปตกอยู่ในสถานการณ์ที่ไม่สามารถหาอาหารได้ จึงจำต้องหาสิ่งอื่นกินทดแทนเพื่อจะได้บำรุงร่างกายไว้ในการทำความดีต่อไป เป็นการบอกว่าเราสามารถผ่อนผันได้บ้างตามสถานการณ์นั่นเอง
#หอยนางรมเป็นผู้เสียสละ
สังเกตได้ว่า ในทุกกรณี หอยนางรม เป็นพระเอกของเรื่อง เป็นผู้เสียสละทำให้ พระถังซัมจั๋ง หรือ เจ้าหญิงเมี่ยวซ่าน (เจ้าแม่กวนอิม) สามารถเดินทางต่อจนสำเร็จภารกิจอันยิ่งใหญ่ได้
#กินได้หรือไม่?
พอมาในยุคปัจจุบันที่เราไม่ได้ต้องอดอาหารกันขนาดนั้น การกินหอยนางรมจึงอาจไม่ใช่เรื่องจำเป็น เพราะอย่างไร หัวใจหลักของการกินเจคือลดการเบียนเบียนชีวิตผู้อื่น ส่วนถ้าคิดว่าทานเจเพื่อบุญ ก็คิดได้สองแง่ ไม่ทานเนื้อสัตว์เพื่อบุญ หรือ ทานเพื่อรำลึกถึงการเสียสละของหอยนางรมที่มีต่อ เจ้าแม่กวนอิม หรือ พระถังซัมจั๋ง ก็เป็นได้ อันนี้แล้วแต่ความสะดวกของแต่ละท่านครับ
